ABD’li Araştırmacılar Füzyon Ateşlemesinde Başarıya Ulaştı 

İlk defa füzyonu çalıştırmak için kullanılan lazer enerjisinden daha fazla enerji ürettiklerini açıklayan ABD Enerji Bakanlığı’na göre bu sonuç, ulusal savunmada ve temiz enerjinin geleceğinde önemli rol oynayacak.

ABD Enerji Bakanlığı (The U.S. Department of Energy /DOE) ve DOE’nin Ulusal Nükleer Güvenlik İdaresi (National Nuclear Security Administration / NNSA) Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı’nda (Lawrence Livermore National Laboratory /LLNL) füzyon ateşlemesi deneyinin başarıya ulaştığını duyurdu. DOE bu başarının, ulusal savunmadaki ilerlemelerin ve temiz enerjinin geleceğinin önünü açacak olan yapımda on yıllardır süren büyük bir bilimsel atılım olduğunu söyledi.

5 Aralık’ta, LLNL’nin Ulusal Ateşleme Tesisinde ( National Ignition Facility/NIF) tarihteki ilk kontrollü füzyon deneyini gerçekleştiren ekip, “bilimsel enerji başabaş noktası” olarak da bilinen dönüm noktasına ulaştı. Bu bağlamda deney esnasında füzyon ateşlemesi oluşturmak için küçük bir yakıt peletine 2 milyon joule’den fazla ultraviyole enerji vermek için 192 lazer ışını kullanıldı. Yakıt hedefine 2,05 megajul (megajoule / MJ) enerji verilerek füzyon eşiğini aşan deney, 3,15 MJ füzyon enerjisi çıkışı ile sonuçlandı. Böylece deney, füzyonun yaydığı enerjinin, lazer enerjisinden daha fazla olduğunu ortaya koydu.

DOE: LLNL Füzyon Ateşlemesi ile Tarih Yazdı

Diğer yandan DOE de haberi sosyal medya hesabından yaptığı şu paylaşımla duyurdu: “Bu, onlarca yıldır yapım aşamasında olan bir duyuru. 5 Aralık 2022’de DOE’den bir ekip LLNL füzyon ateşlemesi yaparak tarih yazdı. Bu atılım, temiz enerjinin geleceğini ve Amerika’nın ulusal savunmasını sonsuza dek değiştirecek.”

ABD Enerji Bakanı Jennifer Granholm ise keşife ilişkin şunları söyledi: “Bu, Ulusal Ateşleme Tesisi’ndeki araştırmacılar ve kariyerlerini füzyon ateşlemesinin gerçeğe dönüştüğünü görmeye adamış personel için dönüm noktası niteliğinde bir başarıdır ve bu kilometre taşı şüphesiz daha da fazla keşfi ateşleyecektir.”

Diğer yandan “5 Aralık 2022 Pazartesi, bilimde önemli bir gündü.” diyen NNSA Yöneticisi Jill Hruby’e göre bu atılımı gerçekleştirerek NNSA’nın Stockpile Stewardship Programı’nda yeni bir  bölüm açıldı.

LLNL Direktörü Dr. Kim Budil ise “Laboratuvarda füzyon ateşleme arayışı, insanlığın şimdiye kadar üstesinden geldiği en önemli bilimsel zorluklardan biridir ve bunu başarmak; bilimin, mühendisliğin ve hepsinden önemlisi insanların bir zaferidir. Bu eşiği geçmek, 60 yıllık adanmış arayışı yönlendiren vizyondur; sürekli bir öğrenme, oluşturma, bilgi ve yeteneği genişletme ve ardından ortaya çıkan yeni zorlukların üstesinden gelmenin yollarını bulma süreci.”

Füzyon Nedir?

Füzyon, iki hafif çekirdeğin birleşerek daha ağır tek bir çekirdek oluşturması ve büyük miktarda enerji açığa çıkarma işlemidir. 

Sürece bakıldığında 1960’larda, LLNL’deki bir grup öncü bilim insanı, laboratuvar ortamında füzyonu tetiklemek için lazerlerin kullanılabileceğini varsaydı. Daha sonra 1988’den 1994’e kadar LLNL direktörü olarak görev yapan fizikçi John Nuckolls’un önderliğindeki fikir, lazerler, optik, teşhis, hedef üretimi, bilgisayar modellemesi ve simülasyonu ve deneysel tasarımda 60 yıldan fazla araştırma ve geliştirmeyi başlatan atalet hapsetme füzyonu haline geldi. Bu konsepti takip etmek için LLNL, dünyanın en büyük ve en enerjik lazer sistemi olan NIF’in yaratılmasına yol açan, giderek daha güçlü bir dizi lazer sistemi inşa etti. Kaliforniya’da bir spor stadyumunun büyüklüğünde olan tesis; yıldızların, gezegenlerin çekirdeklerinde ve nükleer patlamaların içinde bulunanlara benzer sıcaklıklar ve basınçlar yaratmak için güçlü lazer ışınları kullanıyor.