Sera Gazı Nedir? Sera Gazları Atmosferden Nasıl Atılır?

19 Temmuz 2021

Küresel ısınmanın dünyayı etkisi altına aldığı günümüzde sera gazı ( greenhouse gas /GHG), iklim değişikliğinde önemli bir unsur olarak ön plana çıkıyor. Peki, sera gazı nedir? Sera gazı etkisi nedir ve nasıl ortaya çıkar? Sera gazları atmosferden nasıl atılır? Aerosollerin sera gazı ile ilişkisi nedir? Bu vb. birçok sorunun yanıtını yabancı kaynaklardan derlediğimiz bu yazımızda bulacaksınız.

Sera Gazı (Greenhouse Gas); dünya atmosferinde doğal olarak bulunan ve güneş ışınlarını hapsederek, ısıyı dünya yüzeyindeki sıcaklığı makul seviyede sabitleyen gazlara verilen addır.

Sera Gazları Nelerdir?

Atmosferde doğal olarak bulunan ancak insan faaliyetleri nedeniyle konsantrasyonları değişen çok sayıda sera gazı vardır. Bununla beraber iklim üzerindeki etkileri, kızılötesi radyasyonu emme ve yayma yeteneklerine, atmosferdeki konsantrasyonlarına ve ömürlerine bağlıdır.

Ayrıca bu gazlar olmadan, Dünya’daki ortalama sıcaklık -18 _° C olurdu ve hayat imkânsız hale gelirdi.

Su buharı (H₂O), karbondioksit gibi bazı sera gazları havada doğal olarak bulunur.
Metan (CH ₄ ): çöplükler ve petrol ve gaz işletmeleri, insan faaliyetleri sonucu oluşan metan gazının ana kaynaklarıdır. Atmosferdeki metanın ömrü yaklaşık 12 yıldır.
Azot oksit (N ₂ O), azotlu gübrelerden ve bazı kimyasal işlemlerden gelir. Ömrü 120 yıl civarındadır.
Kükürt heksaflorür (SF ₆ ), atmosferde 50.000 yıllık bir ömre sahiptir.

Diğer yandan sera gazı emisyonu ise Karbon dioksit (CO2), Metan (CH4), Nitröz Oksit (N2O), Hidroflorür karbonlar (HFCs), Perfloro karbonlar (PFCs), Sülfürhekza florid (SF6) gibi sera gazlarının atmosfere verilen miktarına denir.

Sera Gazı Etkisi Nedir?

Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar insan faaliyetlerinin dengeleyemediği bir olgu olan sera gazı etkisi, dünyanın yüzeyini ısıtan doğal bir süreçtir.

Güneşin enerjisi dünya atmosferine ulaştığında, bir kısmı uzaya geri yansır. Diğer yandan geri kalanını ise sera gazları emer ve yeniden yayılır. Bununla beraber emilen enerji, atmosferi ve dünyanın yüzeyini ısıtır. Bununla beraber bu süreç, dünyanın sıcaklığını, normalde olacağından yaklaşık 33 santigrat derece daha sıcak tutar ve dünyada yaşamın var olmasına izin verir.

Günümüzde karşı karşıya olduğumuz sorun ise insan faaliyetlerinin özellikle fosil yakıtların (kömür, petrol ve doğal gaz) yakılmasının sera gazı konsantrasyonlarını artırmasıdır. Bu, dünyanın ısınmasına katkıda bulunan gelişmiş sera etkisidir.

Altı Adımda Sera Gazı Etkisi

1– Güneş radyasyonu dünyanın atmosferine ulaşır. Bunun bir kısmı uzaya geri yansır.

2– Güneş enerjisinin geri kalanı karalar ve okyanuslar tarafından emilerek dünyayı ısıtır.

3– Isı, dünyadan uzaya doğru yayılır.

4– Bu ısının bir kısmını atmosferdeki sera gazları tutar ve dünyayı yaşamı sürdürmek için yeterince sıcak tutar.

5–Fosil yakıtların yakılması, tarım ve arazi temizleme gibi insan faaliyetleri, atmosfere salınan sera gazı miktarını artırıyor.

6– Bu, fazladan ısıyı hapsediyor ve Dünya’nın sıcaklığının yükselmesine neden oluyor.

Sera Gazı Atmosferden Nasıl Atılır?

Bir defa atmosfere giren sera gazları, orada sonsuza kadar kalmaz. Ancak onları buradan çıkarmak biraz zaman alabilir. Diğer yandan bu sera gazlarının atmosferden arındırılması; yağmur gibi fiziksel olay, atmosferde meydana gelen bir kimyasal reaksiyon; atmosfer ve gezegenin diğer bölümleri arasındaki sınırda meydana gelen kimyasal, fotokimyasal veya fiziksel bir reaksiyonla ya da ışıma olayının bir sonucu olarak gerçekleşebilir.

Aerosoller ve Aerosol Öncüleri

Sera gazlarına ek olarak, insanlar ayrıca aerosoller ve “aerosol öncüleri” de yayar. Damlacıkların veya tozun havada asılı kalmasına aerosol denir. Sera gazlarından farklı olarak aerosollerin genellikle dünya-atmosfer sistemi üzerinde bir soğutma etkisi vardır.

Aerosol Emisyonları Neleri İçerir?

Petrol veya kömürün yanması sırasında yayılan ince parçacıklar (örneğin dizel arabadan çıkan siyah duman),
Odun yakıt olarak kullanıldığında yayılan ince parçacıklar,
Doğrudan karayolu trafiğinden veya taş ocaklarının işletilmesinden kaynaklanan toz…

Aerosol öncüleri; çeşitli fiziksel veya kimyasal dönüşümlerin sonucu olarak aerosollerin oluşumuna yol açabilen gaz halindeki maddelerdir.

Aerosol Öncü Emisyonları Neleri İçerir?

Kömür ve petrol (ham halde her zaman kükürt içerir) dahil olmak üzere kükürt içeren herhangi bir ürünün yanmasından kaynaklanan iyi bilinen bir yerel kirletici olan kükürt dioksit (SO₂) emisyonları. Bu kükürt dioksit daha sonra küçük, katı sülfat parçacıklarına (SO₄) dönüşür.
Daha az bir dereceye kadar, esas olarak tarımdan kaynaklanan ve katı nitrat parçacıklarının oluşumuna yol açacak olan nitrojen oksit (NOx) emisyonları.