Küresel ısınmanın dünyayı etkisi altına aldığı günümüzde sera gazı ( greenhouse gas /GHG), iklim değişikliğinde önemli bir unsur olarak ön plana çıkıyor. Peki, sera gazı nedir? Sera gazı etkisi nedir ve nasıl ortaya çıkar? Sera gazlarının atmosferden atılması nasıldır? Aerosollerin sera gazı ile ilişkisi nedir? Bu vb. birçok sorunun yanıtını yabancı kaynaklardan derlediğimiz bu yazımızda bulacaksınız.
Sera Gazı (Greenhouse Gas); dünya atmosferinde doğal olarak bulunan ve güneş ışınlarını hapsederek, ısıyı dünya yüzeyindeki sıcaklığı makul seviyede sabitleyen gazlara verilen addır.
Atmosferde doğal olarak bulunan ancak insan faaliyetleri nedeniyle konsantrasyonları değişen çok sayıda sera gazı vardır. Bununla beraber iklim üzerindeki etkileri, kızılötesi radyasyonu emme ve yayma yeteneklerine, atmosferdeki konsantrasyonlarına ve ömürlerine bağlıdır.
Ayrıca bu gazlar olmadan, Dünya’daki ortalama sıcaklık -18 ° C olurdu ve hayat imkânsız hale gelirdi.
Diğer yandan sera gazı emisyonu ise Karbon dioksit (CO2), Metan (CH4), Nitröz Oksit (N2O), Hidroflorür karbonlar (HFCs), Perfloro karbonlar (PFCs), Sülfürhekza florid (SF6) gibi sera gazlarının atmosfere verilen miktarına denir.
Sanayi Devrimi’nden günümüze kadar insan faaliyetlerinin dengeleyemediği bir olgu olan sera gazı etkisi, dünyanın yüzeyini ısıtan doğal bir süreçtir.
Güneşin enerjisi dünya atmosferine ulaştığında, bir kısmı uzaya geri yansır. Diğer yandan geri kalanını ise sera gazları emer ve yeniden yayılır. Bununla beraber emilen enerji, atmosferi ve dünyanın yüzeyini ısıtır. Bununla beraber bu süreç, dünyanın sıcaklığını, normalde olacağından yaklaşık 33 santigrat derece daha sıcak tutar ve dünyada yaşamın var olmasına izin verir.
Günümüzde karşı karşıya olduğumuz sorun ise insan faaliyetlerinin özellikle fosil yakıtların (kömür, petrol ve doğal gaz) yakılmasının sera gazı konsantrasyonlarını artırmasıdır. Bu, dünyanın ısınmasına katkıda bulunan gelişmiş sera etkisidir.
1– Güneş radyasyonu dünyanın atmosferine ulaşır. Bunun bir kısmı uzaya geri yansır.
2– Güneş enerjisinin geri kalanı karalar ve okyanuslar tarafından emilerek dünyayı ısıtır.
3– Isı, dünyadan uzaya doğru yayılır.
4– Bu ısının bir kısmını atmosferdeki sera gazları tutar ve dünyayı yaşamı sürdürmek için yeterince sıcak tutar.
5–Fosil yakıtların yakılması, tarım ve arazi temizleme gibi insan faaliyetleri, atmosfere salınan sera gazı miktarını artırıyor.
6– Bu, fazladan ısıyı hapsediyor ve Dünya’nın sıcaklığının yükselmesine neden oluyor.
Bir defa atmosfere giren sera gazları, orada sonsuza kadar kalmasa da onları çıkarmak biraz zaman alabilir. Diğer yandan bu sera gazlarının atmosferden arındırılması; yağmur gibi fiziksel olay, atmosferde meydana gelen bir kimyasal reaksiyon; atmosfer ve gezegenin diğer bölümleri arasındaki sınırda meydana gelen kimyasal, fotokimyasal veya fiziksel bir reaksiyonla ya da ışıma olayının bir sonucu olarak gerçekleşebilir.
Sera gazlarına ek olarak, insanlar ayrıca aerosoller ve “aerosol öncüleri” de yayar. Damlacıkların veya tozun havada asılı kalmasına aerosol denir.
Sera gazlarından farklı olarak aerosollerin genellikle dünya-atmosfer sistemi üzerinde bir soğutma etkisi vardır.
Çeşitli fiziksel veya kimyasal dönüşümlerin sonucu olarak aerosollerin oluşumuna yol açabilen gaz halindeki maddelere Aerosol öncüleri denir.
https://www.environment.gov.au/climate-change/climate-science-data/climate-science/greenhouse-effect
https://www.orygeen.eu/docs-actus/glossaire/gaz-a-effet-de-serre/
https://www.ecologie.gouv.fr/changement-climatique-causes-effets-et-enjeux