IEA’nın Temiz Enerji İlerlemesini İzleme’nin güncellemesine göre temel temiz enerji teknolojilerindeki hızlı ilerleme, yeni enerji ekonomisinin daha hızlı ortaya çıktığını gösteriyor.
Uluslararası Enerji Ajansı (International Energy Agency /IEA) geçen yıl dikkate değer kazanımları ortaya koyan Temiz Enerji İlerlemesini İzleme’nin (Tracking Clean Energy Progress /TCEP) 2023 çevrim içi kaynağını yayımladı.
Küresel enerji sisteminin 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma yolu ile uyumlu hale getirilmesine yönelik ilerlemeyi izleyen çevrim içi kaynak; bunu da sektörlerden teknolojilere ve altyapıya kadar 50’den fazla farklı bileşeni değerlendirerek yapıyor.
Bu son değerlendirmeye göre temel temiz enerji teknolojilerindeki hızlı ilerleme, yeni enerji ekonomisinin birçok kişinin düşündüğünden daha hızlı ortaya çıktığını gösteriyor. Ancak 2050 yılına kadar net sıfır emisyon hedefine ulaşmak için güneş enerjisi, elektrikli araçlar (EV) ve ısı pompalarındaki ivmenin daha fazla ülkede ve enerji sisteminin çeşitli sektörlerinde hızla genişlemesi gerekiyor.
Bu bağlamda elektrikli otomobil satışları, 2022’de 10 milyondan fazla rekor seviyeye ulaştı ve sadece beş yılda yaklaşık on kat arttı. Yenilenebilir elektrik kapasitesi eklemeleri, şimdiye kadarki en büyük dağıtımları olan 340 GW’a yükseldi. Sonuç olarak, yenilenebilir enerji kaynakları artık küresel elektrik üretiminin %30’unu oluşturuyor. Temiz enerjiye yapılan yatırım, 2021’e göre yaklaşık %15’lik bir artışla 2022’de 1,6 trilyon ABD doları rekor seviyeye ulaştı ve belirsiz bir ekonomik ortamda bile enerji geçişlerine duyulan güvenin devam ettiğini gösteriyor.
Bununla beraber temiz enerjiye geçiş, bölgeler ve sektörler arasında farklı hızlarda gerçekleşiyor. Örneğin, 2022’deki küresel elektrikli otomobil satışlarının yaklaşık %95’i Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da gerçekleşti. Çalışmaya göre elektrikli otomobiller ve diğer kilit teknolojilerdeki ilerlemeyi tüm bölgelere, özellikle gelişmekte olan ekonomilere yaymak için daha güçlü uluslararası iş birliğine ihtiyaç var.
Maliyetlerin düştüğü ve teknolojilerin nispeten olgunlaştığı elektrik üretimi ve binek otomobiller gibi enerji sisteminin bazı kısımlarında da temiz enerji dağıtımı daha hızlı gerçekleşiyor. Bu arada, ağır sanayi ve uzun mesafeli taşımacılık gibi emisyonların üstesinden gelinmesinin daha zor olduğu enerji sisteminin parçaları için pazara temiz teknolojiler getirmek için hızlı inovasyona hâlâ ihtiyaç var. Diğer yandan son birkaç yılda inovasyon konusunda olumlu adımlar atılsa da bu alanlarda daha düşük emisyonlu teknolojileri yakında piyasaya sürmek için daha fazla hızlanmaya gereksinim duyuluyor.
Pek çok sektör henüz uluslararası iklim hedefleri için tam olarak doğru yolda olmasa da yeni analiz geçen yıldaki önemli ilerlemeleri tespit ediyor. Elektrikli araç aküleri için açıklanan üretim kapasitesi, IEA’nın 2050 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşma senaryosunda ilk kez 2030’da beklenen talep gereksinimlerini karşılamaya yeterli seviyelere ulaştı. Bu, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Enflasyon Azaltma Yasası ve Avrupa Birliği’nin Yeşil Anlaşma Sanayi Planı gibi büyük endüstriyel stratejilerin ivmesiyle destekleniyor.
Solar PV ilerlemesi artık net sıfır hedefleriyle tutarlı kilometre taşlarıyla uyumlu olduğundan, “yolda” konumuna yükseltildi. Solar PV, 2021’e göre %26 artışla 2022’de yaklaşık 1.300 TWh’lik bir rekor üretti ve 2022’de tüm yenilenebilir teknolojilerin en büyük mutlak üretim artışını kaydetti. Özellikle Çin, Amerika Birleşik Devletleri ve Hindistan’da yaygın hükümet desteği bağlamında büyük büyüme. Duyurulan tüm projeler hayata geçirilirse, güneş enerjisi için küresel üretim kapasitesi önümüzdeki beş yıl içinde iki kattan fazla artacak ve IEA’nın 2050’ye Kadar Net Sıfır Senaryosunda 2030 talebini geride bırakacak.
Temiz enerji ekonomisi hızla şekillendiğini belirten IEA Başkanı Fatih Birol, ancak uluslararası enerji ve iklim hedeflerine ulaşmak için çoğu alanda daha da hızlı ilerlemeye gerek duyulduğunun altını çizdi. Birol şu bilgileri aktardı: “Temiz Enerji İlerlemesini İzleme’nin bu güncellemesi, küresel olarak daha fazla eyleme duyulan ihtiyacın ve potansiyelin altını çizerek bazı çok umut verici gelişmeleri vurguluyor. Güneş enerjisi ve elektrikli arabalar gibi kilit teknolojilerin olağanüstü büyümesi, neyin mümkün olduğunu gösteriyor.”
IEA ayrıca, kullanıcıların küresel enerji sistemi genelinde 500’den fazla farklı yenilikçi teknolojinin veya bileşenin hazır olma durumunu ve coğrafi dağılımını görselleştirmelerini sağlayan etkileşimli bir dijital veritabanı olan yeniden tasarlanan Temiz Enerji Teknolojisi Kılavuzu’nu (Clean Energy Technology Guide) ve beraberindeki Temiz Enerji Gösterim Projeleri Veritabanı‘nı da ( Clean Energy Demonstration Projects Database) yayınladı.